مرخصی استعلاجی در قانون کار چه شرایط و قوانینی دارد؟
خرداد
فهرست مطالب
مرخصی استعلاجی چیست؟
یکی از انواع مرخصی‌های کارگران که در قانون کار به آن اشاره شده مرخصی استعلاجی است و زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که نیروی کار به بیماری و یا حادثه‌ای دچار شده است، به گونه‌ای که امکان کار کردن برای او ممکن نباشد.
به عبارت دیگر مرخصی که توسط پزشک تجویز می‌گردد تحت عنوان مرخصی استعلاجی قرار می‌گیرد. در قانون کار برای این مرخصی سقفی مشخص نشده است و باید حتماً تأیید آن توسط سازمان تأمین اجتماعی صورت بگیرد و پزشک این سازمان، مرخصی را تأیید کند.
در این شرایط نیروی کار می‌تواند از مرخصی استعلاجی استفاده نماید و تا پایان زمان بهبودی و رفع بیماری استراحت کند و بعد از درمان به کار خود باز گردد. مرخصی استعلاجی جزء مرخصی‌های نیروی کار بوده و تمامی کارمندان شاغل در سازمان‌های دولتی و سازمان‌های غیر دولتی و افرادی که تحت پوشش تأمین اجتماعی هستند را در بر می‌گیرد.
با توجه به ماده ۵۹ درج شده در قانون تأمین اجتماعی چنان چه فردی توانایی اشتغال به کار را ندارد، می‌تواند از این مرخصی استفاده نماید.
( ماده ۵۹ قانون تامین اجتماعی بیمه شدگانی که تحت معالجه و یا درمان های توان بخشی قرار می‌گیرند و بنا به تشخیص سازمان تأمین خدمات درمانی موقتاً قادر بکار نیستند به شرط عدم اشتغال به کار و عدم دریافت مزد یا حقوق استحقاق دریافت غرامت دستمزد را با رعایت شرایط زیر خواهند داشت:
الف – بیمه شده بر اثر حوادث ناشی از کار و غیر ناشی از کار یا بیماری های حرفه ای تحت درمان قرار گرفته باشد.
ب – در صورتی که بیمه شده به سبب بیماری و طبق گواهی پزشک احتیاج به استراحت مطلق یا بستری شدن داشته باشد و در تاریخ اعلام بیماری مشغول به کار بوده و یا در مرخصی استحقاقی باشد.)
قوانین مرخصی استعلاجی در ایران
در قانون کار و قانون تأمین اجتماعی به دلیل پیشگیری کردن از مشکلاتی که ممکن است بین نیروی کار و کارفرما ایجاد شود قانون مرخصی استعلاجی وضع شده است:
- طبق بند ۷ موجود در ماده ۲ قانون تأمین اجتماعی زمانی فرد بیمار است که نتواند از لحاظ جسمی و روحی کار کند و توان کار کردن ندارد.
- مطابق با ماده ۷۴ موجود در قانون کار مدت زمان مرخصی استعلاجی نیروی کار، جزء سوابق کاری آنها در نظر گرفته شده و در زمان بازنشسته شدن فرد نیز ملاک قرار می‌گیرد.
- مطابق با ماده ۶۲ موجود در قانون تأمین اجتماعی نیروی کار می‌تواند قسمتی از حقوق و دستمزد خود را در زمان مرخصی دریافت نماید البته برای دریافت آن نیاز به مدارک پزشکی خود چون گواهی پزشک معتمد و پزشک تأمین اجتماعی است.
- طبق بند یک ماده ۶۲ قانون مربوط به تأمین اجتماعی، نیروی کار می‌تواند غرامت مربوط به دستمزد مرخصی استعلاجی خود را از اولین روزی که به جهت بیمار کار نکرده است دریافت نماید. شرط آن وقوع حادثه و یا بیماری بوده به گونه‌ای که مورد تأیید سازمان تأمین اجتماعی قرار گرفته است. در صورتی که بیماری موجب بستری در بیمارستان نباشد غرامت دستمزد از روز چهارم پرداخت می شود.
شرایط دریافت مرخصی استعلاجی
مرخصی استعلاجی جزء مرخصی‌هایی است که تمام کارکنان فعال در شرکت‌ها و ادارات دولتی و غیر دولتی را شامل می شود. طبق ماده ۵۹ درج شده در قانون تأمین اجتماعی هر فردی که از لحاظ جسمی و روحی توانایی اشتغال به کار را نداشته است می‌تواند از مرخصی استعلاجی استفاده نماید. فرد در صورت داشتن شرایط زیر می‌تواند غرامت نیز دریافت نماید:
- چنانچه فرد تحت پوشش بیمه بوده و حوادثی در حین کار و یا غیر از کار برای وی اتفاق افتاده و یا بیمار است می‌تواند این غرامت را دریافت نماید.
- چنان چه شخص بیمه شده طبق نظر پزشک و گواهی پزشک نیاز به مراقبت و استراحت به صورت مطلق دارد و یا باید بستری شود، می‌تواند از مرخصی استعلاجی استفاده نماید. باید نیروی کار در تاریخ بیمار شدن به کار اشتغال داشته و یا در زمان مرخصی استحقاقی بیمار شده باشد.
- بیمه شده باید در زمان مدت مرخصی استعلاجی خود، مشغول به کار نبوده و حقوقی بابت مدت زمانی که در مرخصی استعلاجی است از کارفرمای خود دریافت نکند.
- یکی دیگر از شرایط مرخصی استعلاجی، عدم از کار افتادگی، اخراج و یا بازخرید بیمه شده است.
- در صورت بیماری بیمه شده و بستری نشدن وی در بیمارستان، غرامت از روز چهارم برای وی پرداخت می‌شود و چنان چه مرخصی استعلاجی کمتر از ۳ روز است غرامت دستمزد برای وی پرداخت نمی‌گردد.
- میزان استراحت پزشکی بیمه شده توسط پزشک بیمه تأیید گردد.
- طبق قانون شخص بیمه شده هیچ هزینه‌ای را نباید از کارفرما دریافت نماید.
مرخصی استعلاجی ۳ روز در سال
در برخی شرکت ها مطابق عرف ۳ روز مرخصی استعلاجی در سال برای کارگران در نظر می گیرند. که این مرخصی با حقوق بوده و حقوق و بیمه کارمندان و یا کارگران را به صورت کامل پرداخت می کنند.
در صورتی که حقوق و بیمه مدت مرخصی استعلاجی برعهده کارفرما نباشد و فقط مطابق ماده ۷۴ قانون کار مدت مرخصی استعلاجی جز سوابق کارگران محسوب می شود. ولی اگر عرف کارگاه بر اساس پرداخت مرخصی استعلاجی باشد می بایست این روند را ادامه دهد چراکه عرف به منزله ی قانون در محل کار است.
ولی اگر پرداخت مرخصی استعلاجی عرف کارگاه نباشد، پرداخت حقوق و بیمه ی کارگران در مدت مرخصی استعلاجی بر عهده سازمان تامین اجتماعی است. لازم به ذکر است پرداخت سنوات و عیدی و مرخصی استحقاقی و حق اولاد در مدت مرخصی استعلاجی برعهده ی کارفرما خواهد بود.
پرداخت سه روز مرخصی استعلاجی توسط کارفرما تا چند بار در سال تکلیف شده است؟
در طول یک سال نیروی کار تنها می‌تواند یک بار از سه روز مرخصی استعلاجی خود استفاده نماید و برای این سه روز از کارفرمای خود حقوق دریافت نماید.
مدت مرخصی استعلاجی در ماه
طبق قانون کار مدت زمان مرخصی استعلاجی در ماه نامحدود بوده و غرامت مربوط به ایام بیماری فرد می‌تواند به دفعات و بدون محدودیت انجام شود. اگر فرد بیمار طبق تشخیص سازمان تأمین اجتماعی نتواند کار کند ولی از کار افتاده نیز نبوده، می‌تواند غرامت دستمزد دریافت کند.
مستندات مورد نیاز برای دریافت مرخصی استعلاجی
برای ثبت کردن مرخصی استعلاجی در داخل سامانه تأمین اجتماعی باید مدارک و مستندات زیر را تهیه و ارائه نمود:
- اصل گواهی مبتی بر استراحت بیمار که از طرف پزشک معالج صادر شده است.
- تأییدیه گواهی استراحت توسط پزشک سازمان تأمین اجتماعی
- کامل شدن و تکمیل کردن فرم مربوط به معرفی به کار توسط کارفرما و استعلام کردن وضعیت
- اطلاعات مربوط به استراحت پزشکی جهت مرخصی استعلاجی
- ارائه دادن نام و عنوان بیماری فرد
- تعیین کردن مدت زمان مربوط به بیماری و میزان شدت بیماری و اینکه آیا نیاز به بستری هست یا خیر.
- ارائه دادن اطلاعات مربوط به فرد متقاضی
فرایند درخواست و تأیید مرخصی استعلاجی
نحوه گرفتن مرخصی استعلاجی به قرار زیر است:
- برای ثبت کردن مرخصی استعلاجی سازمان تأمین اجتماعی ابتدا باید به سامانه Tamin.ir مراجعه کرده و گزینه مربوط به ورود سامانه را بزنید.
- نام کاربری و گذر واژه تأمین اجتماعی را وارد کنید و گزینه ورود را بزنید.
- قسمت بیمه شدگان را انتخاب کرده و در بخش حمایت‌های کوتاه مدت روی قسمت درخواست غرامت دستمزد بیماری کلیک کنید.
- فرم درخواست غرامت دستمزد بیماری را تکمیل کنید.
- بعد برای ثبت مرخصی استعلاجی گزینه ثبت درخواست را انتخاب کنید که در قسمت پایین سمت راست قرار دارد.
مرخصی استعلاجی کارمندان چند روز در سال است؟
طبق قوانین مرخصی استعلاجی، مرخصی استعلاجی شامل حال تمام کسانی است که در قسمت‌های مختلف به کار مشغول هستند. پرداختی‌های مربوط به این مرخصی از روز چهارم مرخصی انجام می‌شود. اما در یکسری موارد از روز اول غرامت مرخصی را پرداخت می‌کنند که این موارد را در زیر برای شما عنوان می‌کنیم:
- مرخصی استعلاجی که جانبازان می‌گیرند.
- در صورت ارتباط مرخصی با بیماری که شخص در گذشته داشته است.
- در صورت گذراندن مدت زمانی از بیماری و یا قسمتی از آن در بیمارستان و بستری شدن
- مبتلا شدن به بیماری‌هایی که سخت و یا خاص هستند و یا در صورت وقوع حوادث
- در صورت مراجعه کردن به بیمارستان به صورت اورژانسی به علت بیمار شدن
انواع مرخصی در قانون کار
همانطور که می‌دانید، مرخصی یکی از حقوق اولیه هر کارگر و کارمندی است که در قانون کار به آن اشاره شده است. اما مرخصی انواع متفاوتی دارد و مرخصی استعلاجی تنها یکی از آنها است. در ادامه با صفر تا صد مرخصی و انواع آن آشنا شوید.
1- مرخصی استحقاقی
با توجه به ماده ۶۴ موجود در قانون کار، مرخصی استحقاقی به مرخصی سالانه کارگران گفته می‌شود که دارای مزد بوده و با در نظر گرفتن ۴ روز جمعه مجموعا ۳۰ روز می‌شود. مرخصی استحقاقی برای افرادی که کمتر از یک سال کار کرده‌اند به نسبت مدتی که کار کرده‌اند بدست می‌آید و محاسبه می‌شود.
چنانچه نیروی کار به کار سخت و زیان‌آور مشغول است مدت مرخصی استحقاقی آنها ۵ هفته است و باید در دو نوبت و در آخر هر ۶ ماه استفاده شود. در صورت استفاده نکردن کارگر از مرخصی‌های استحقاقی می‌تواند فقط ۹ روز آن را به سال بعد منتقل نماید.
2- مرخصی استعلاجی
مرخصی که توسط پزشک تجویز می‌گردد تحت عنوان مرخصی استعلاجی قرار می‌گیرد. در قانون کار برای این مرخصی سقفی مشخص نشده است و باید حتماً تأیید آن توسط سازمان تأمین اجتماعی صورت بگیرد و پزشک این سازمان مرخصی را تأیید کند. استفاده از مرخصی استعلاجی برای دو نوبت و هر بار به میزان ۷ روز به تأیید پزشک نیاز ندارد.
3- مرخصی ساعتی
زمانی که نیروی کار ساعاتی کمتر از ۸ ساعت در روز نیاز به مرخصی دارد با تأیید مدیر خود می‌تواند از مرخصی ساعتی استفاده نماید. مرخصی ساعتی جزء مرخصی‌های استحقاقی است و هر اندازه از مرخصی ساعتی استفاده کرده باشید از مرخصی استحقاقی شما کم می‌شود.
4- مرخصی ازدواج و یا فوت اقوام درجه ۱
این مرخصی جزء مرخصی‌های استحقاقی نبوده و طبق قانون کار هر فرد در صورت ازدواج و یا فوت یکی از اقوام درجه یک می‌تواند مدت زمانی ۳ روزه، مرخصی با حقوق استفاده نماید.
5- مرخصی زایمان
طبق قانون کار مادران شاغل در دستگاه دولتی و غیر دولتی مجاز به استفاده ۹ ماهه از مرخصی زایمان هستند و آقایان نیز چنان چه همسر شاغل داشته باشند می‌توانند ۲ هفته مرخصی در زمان زایمان همسر خود دریافت کنند. مرخصی‌های زایمان نیز جزء مرخصی‌های با حقوق است. درخصوص مرخصی زایمان برای آقایان و خانم ها در مقاله دیگری مفصلتر صحبت کرده ایم.
6- مرخصی بدون حقوق
طبق ماده ۱۶ قانون کار، نیروی کار فقط در زمان تأیید کارفرما می‌تواند از مرخصی بدون حقوق استفاده نماید و سقف آن ۲ سال در کل مدت خدمت و در یک سال سقف این مرخصی ۱ ماه است. در زمان مرخصی بدون حقوق قرار داد کار به حالت تعلیق درآمده و با طی، شدن مدت مرخصی کارگر می‌تواند دوباره به محل کار خود بازگردد.
با دوامضا از حقوق قانونی خود مطلع شوید!
در این مطلب از مجله دوامضا تلاش کردیم تا صفر تا صد مرخصی استعلاجی را باتوجه به قوانین کار و رفاه اجتماعی برای شما شفاف سازی کنیم. اگر سوال و ابهامی درخصوص نحوه گرفتن مرخصی استعلاجی و مدت زمان آن داشتید، در قسمت کامنت ها با ما در ارتباط باشید.
مرخصی استعلاجی کارگرا تا یک ماه هم هست؟ یعنی بعدش میشه برگشت سرکار؟