شرایط کار زنان در قانون کار ایران چگونه است؟

شرایط کار زنان در قانون کار چگونه است؟

همان‌طور که می‌دانید سیستم بدنی و فیزیکی بانوان ظرافت خاص خود را دارد. از این رو زنان توانایی انجام کارهای زیان آور یا سنگین را ندارند. شرایط کار زنان و نوجوانان شباهت بسیاری به یکدیگر دارد. طبق ماده ۷۵ قانون کار زنان باید از انجام کارهای سخت و زیان آور دوری کنند. از کارگران زن نباید برای حمل بارهای سنگین بدون وسیله مکانیکی و با دست استفاده کرد.

دستورالعمل و تعيين نوع و ميزان اين قبيل موارد با پيشنهاد شورای عالی كار به تصويب وزير كار و امور اجتماعی می‌رسد. قطعاً شرایط کار زنان باید شامل تفاوت‌های عمده‌ای نسبت به مردان باشد. زنان نباید کارهای خطرناک انجام دهند. به طور مثال مشاغلی مانند کار در معدن برای خانم‌ها ممنوع است. 

محدودیت های در نظر گرفته شده برای زنان کارگر

زنان کارگر در بسیاری از کشورها با محدودیت‌های مختلفی مواجه هستند که شامل نابرابری در دستمزد، فرصت‌های شغلی کمتر، دسترسی محدود به پست‌های مدیریتی، تبعیض جنسیتی و شرایط کاری نامناسب می‌شود. همچنین، قوانین کار ممکن است برای زنان محدودیت‌هایی مانند ممنوعیت کار در ساعات شب یا مشاغل سخت و زیان‌آور داشته باشد. زنان کارگر به طور معمول با چالش‌هایی مانند عدم دسترسی به تسهیلات مراقبت از کودکان، مرخصی زایمان ناکافی و حمایت‌های اجتماعی محدود روبرو هستند که می‌تواند بر توانایی آنها برای حفظ شغل و پیشرفت در کار تأثیر بگذارد.

البته خوشبختانه قانون کار در ایران، قوانین خوبی برای حمایت از زنان کارگر و کارمند در نظر گرفته است. این قوانین در که ماده های مختلفی به تصویب رسیده، به بانوان این امکان را می‌دهد که با توجه به شرایط متفاوت فیزیکی بتوانند از حقوق و مزایا برابر بهره مند شوند. 

ساعت کاری مجاز زنان شاغل در ایران

در قانون کار ایران زنان شاغل مانند سایر کارگران مجاز به کار در ساعات عادی کاری هستند که معمولاً روزانه 8 ساعت و هفتگی 44 ساعت است. زنان شاغل مجاز به انجام اضافه‌کاری نیستند، مگر در مواردی که خود رضایت داشته باشند. حداکثر ساعات اضافه‌کاری مجاز برای زنان 4 ساعت در هفته است. 

همچنین زنان باردار و شیرده می‌توانند از کاهش ساعات کاری روزانه خود به میزان 1 تا 2 ساعت استفاده کنند. این کاهش ساعات بدون کسر از حقوق و مزایای آنان است. این محدودیت‌ها با هدف حفاظت از سلامت و امنیت زنان در نظر گرفته شده است.

شرایط کار زنان در دوره بارداری

طبق قانون کار، زنان می‌توانند حداکثر ۲۰ کیلو بار را حمل کنند. همچنین جابه جایی بار برای زنان در طول بارداری و دو هفته بعد از وضع حمل نیز ممنوع است.

قانون‌گذار برای حمایت از زنان باردار قوانینی را تعیین کرده است. در قوانین بین المللی زمانی که برای مرخصی زایمان و بارداری در نظر گرفته شده حداکثر ۹۰ روز است.

البته این قانون در کشور های متفاوت فرق می‌کند. به طور مثال کشور ما ابتدا ۶ ماه را برای مرخصی زایمان و بارداری در نظر گرفت اما هم اکنون این زمان به ۹ ماه افزایش یافته است! همچنین به همسران زنان کارگری که از مرخصی زایمان خود استفاده می‌کنند بعد از وضع حمل دو هفته مرخصی با حقوق و دستمزد نیز تعلق می‌گیرد.

حق شیر دادن به فرزند 

ماده ۷۸ قانون کار در کشور ما به حمایت از زنان شیرده پرداخته است. زنان شیرده می‌توانند تا دو سال بعد از تولد فرزند هر سه ساعت یکبار نیم ساعت فرصت بگیرند تا بتواند شیردهی را برای فرزند خود انجام دهند. این نیم ساعت جزو ساعات کاری زنان شیرده به حساب می‌آید. علاوه بر این‌ها کارفرما وظیفه دارد بسته به تعداد فرزندان محلی را برای نگهداری از آنها تهیه کند. به طور مثال مادران می‌توانند فرزندان خود را در مهد کودک موجود در محل کار نگهداری کنند.

ممنوعیت انجام کارهای سخت و زیان‌آور توسط بانوان

قانون کار ایران به طور صریح ممنوعیت انجام کارهای سخت و زیان‌آور را برای بانوان شاغل تصریح کرده است. کارهایی که به سلامت و امنیت بانوان آسیب می‌رساند یا با ویژگی‌های جسمی و روحی آنان سازگار نیست، به عنوان کارهای سخت و زیان‌آور شناخته می‌شود و طبق قانون، زنان اجازه چنین فعالیت‌هایی را ندارند.

البته قانون مطلق نیست و در مواردی که کار ضرورت داشته باشد، با رعایت شرایط ایمنی و بهداشتی و با رضایت کارگر، انجام این کارها برای بانوان مجاز است. 

ممنوعیت شب کاری برای زنان طبق قانون کار

ممنوعیت کار در شب برای زنان تصور غلطی است و زنان در برخی مشاغل می‌توانند شب کاری کنند. برای مثال در کارهای خدماتی و بهداشتی هیچ ممنوعیتی برای کار در شب برای زنان وجود ندارد. در این مشاغل، زنان می‌توانند در هر ساعتی از شب مشغول به کار باشند.

البته بر اساس قوانین و مقررات بین‌المللی، کار کردن در کارگاه‌های صنعتی، خصوصی یا دولتی از ساعت ۱۰ شب تا ۵ صبح برای زنان ممنوع است. این محدودیت با هدف حفاظت از سلامت و امنیت زنان شاغل در نظر گرفته شده است. 

این تفاوت در قوانین، ناشی از ماهیت متفاوت مشاغل صنعتی و خدماتی است. در مشاغل صنعتی، شرایط کاری ممکن است برای زنان سخت‌تر و خطرناک‌تر باشد، در حالی که در مشاغل خدماتی و بهداشتی، این محدودیت‌ها لازم نیست.

حداقل دستمزد 1403 برای زنان شاغل

ماده‌های متفاوتی در قانون کار برای حمایت از زنان آمده است. یکی از آنها ماده ۳۸ است. طبق این ماده برای انجام کار مساوی در یک شرایط برابر و در یک کارگاه نباید تبعیضی میان زن و مرد وجود داشته باشد. هر دو آنها باید از یک مزد مساوی برخوردار شوند. نباید به علت‌های گوناگون حقوق و مزایای زنان در شرایط برابر کمتر از حقوق و مزایای مردان باشد. پرداخت حقوق و مزایا هیچ ربطی به جنسیت، نژاد، اعتقادات سیاسی و قومیت ندارد. با این حال بسیاری از کارفرمایان حقوق کمتری را به کارگران زن پرداخت می‌کنند. بسیاری از زنان نیز به علت مشکلات مالی ترجیح می‌دهند مزد یا حقوق کمتر را دریافت کنند اما اعتراضی نمی‌کنند تا کار خود را از دست ندهند. پس به طور کلی حداقل دستمزد زنان و مردان در قانون کار با هم برابر است.

شرایط بازنشستگی زنان در ایران

زنان کارگر می‌توانند پس از 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه، در سن 55 سالگی بازنشسته شوند. زنان باید حداقل 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه به سازمان تأمین اجتماعی داشته باشند تا واجد شرایط بازنشستگی شوند.

حداقل حقوق بازنشستگی زنان نیز برابر با 50 درصد میانگین حقوق 2 سال آخر خدمت آنان است. زنان می‌توانند با افزایش سنوات پرداخت حق بیمه، سن بازنشستگی خود را کاهش دهند. به ازای هر 5 سال سابقه بیمه اضافی، یک سال از سن بازنشستگی کم می‌شود.

همچنین مرخصی‌های زایمان جزء سوابق بیمه‌ای محسوب می‌شوند و در محاسبه سن بازنشستگی زنان لحاظ می‌گردند.

با دوامضا از حقوق قانونی خود مطلع شوید

تا اینجای مقاله حتماً متوجه شده‌اید که شرایط خاصی برای کار زنان در جامعه در نظر گرفته شده است. محدودیت ها یا قوانین خاص به منظور حمایت از زنان باردار، شیرده و باتوجه به تفاوت های فیزیکی آنان در نظر گرفته شده است. اگر سوال و ابهامی درخصوص شرایط کار زنان در ایران دارید، می‌توانید در قسمت کامنت ها با ما مطرح کنید.