آشنایی با انواع قرارداد کاری و بررسی تفاوت آن ها
انواع قرارداد کاری برای محافظت از حقوق کارگران و تنظیم نمودن روابط موجود بین کارگر و کارفرما تنظیم و تهیه می‌گردد. با داشتن قرارداد کار دیگر کارفرما و کارگر نمی‌توانند کاری خلاف آنچه در قرارداد ذکر گردیده انجام دهند و اینکه حقوق و مزایای کارگران خلاف قانون کار انجام نمی‌شود. اما سوال اینجاست که چند نوع قرارداد کار وجود دارد؟ آیا همه مشاغل از یک نوع قرارداد کاری استفاده می‌کنند؟ در این مقاله از مجله دوامضا ما شما را با انواع قرارداد کاری متناسب با حوزه فعالیت و نمونه قرارداد‌ها بیشتر آشنا می‌کنیم.
فهرست مطالب
قرارداد کار چیست؟
مطابق با قانون کار، کارفرمایان موظف هستند که با توجه به شرایط و چارچوب کاری که دارند با نیروی کار خود قرارداد منعقد کنند. داشتن قرارداد کار نوعی اطمینان خاطر برای کارگران ایجاد می‌کند که بهتر وظایف خود را انجام داده و هیچ سوء استفاده‌ای رخ ندهد.
قراردادهای کاری دارای دو طرف کارگر (شخص حقیقی) و کارفرما ( شخص حقیقی و حقوقی) هستند. مطابق با آنچه در قرارداد کار ذکر شده، کارگر موظف به انجام وظایف محوله است و دستمزد خود را طبق آنچه در قرارداد مشخص شده (به صورت ساعتی، روزانه، هفتگی و ماهانه) دریافت می‌کند. با کلیک روی دکمه زیر می‌توانید انواع قراردادهای کاری را مشاهده و دانلود کنید.
انواع قرارداد کاری طبق قانون
قرارداد کار سندی است که هرگونه توافق بین کارگر و کارفرما چون مقدار دستمزد و حقوق، میزان ساعت کاری، بیمه و دیگر شرایط کار در آن درج گردیده و متناسب با نوع شغل فرد انتخاب می‌شود. انواع قرارداد کاری به شرح زیر است:
1- قرارداد کار دولتی
جذب نیروی کار در بخش‌های دولتی با جذب نیروی کار در بخش‌های خصوصی متفاوت بوده و از طریق انجام دادن آزمون‌های استخدامی، انجام مصاحبه و گزینش صورت می‌گیرد. قرارداد کار دولتی در دو دسته قرار می‌گیرد از جمله:
1- قرارداد رسمی
افراد در این قرارداد با توجه به شغلشان گزینش شده و اقدام به انجام فعالیت‌های جاری کشور می‌کنند. افراد با قرارداد رسمی تحت پوشش بیمه بوده و در زمان بازنشسته شدن تسهیلات خود را از صندوق بازنشستگی کشور دریافت می‌کنند.
2- قرارداد پیمانی
قرارداد پیمانی یکی از انواع قراردادهای کار دولتی است. به صورتی که افراد بر اساس نوعی پیمان نامه استخدام می‌شوند و در ارگانی دولتی کار می‌کنند. این قرارداد‌ها درواقع قرارداد‌ی نیمه رسمی محسوب می‌شود و چنانچه از عملکرد کارمندان راضی باشند قرارداد آن‌ها تمدید شده و ترفیع یافته و یا استخدام رسمی می‌شوند. این کارمندان طبق آیین‌نامه استخدامی پیمانی و تحت پوشش تأمین اجتماعی هستند.
این افراد هر چند در استخدام شرکت‌های دولتی کار می‌کنند، ولی مشمول قانون کار هستند و می‌بایست طبق قانون کار از حقوق و مزایای قانونی برخوردار شوند.
قانون استخدام در بخش‌های دولتی طبق قانون استخدام و مدیریت خدمات کشوری صورت می‌گیرد و با تمام شدن مدت خدمت کارکنان، آن‌ها می‌توانند از صندوق بازنشستگی کشوری مزایای لازم را دریافت نمایند. کارمندان دولتی دارای ثبات شغلی بوده و امنیت شغلی لازم را دارند اما میزان اشتغال نیرو‌ها در بخش‌های دولتی بسیار کم است و استخدام شدن در آن‌ها نیز فرایندی پیچیده دارد از این رو قسمت زیادی از نیروی کار در بخش خصوصی مشغول به کار است.
2- قرارداد کار شرکت خصوصی
طبق آنچه بیان کردیم قسمت زیادی از نیروی کار در بخش خصوصی مشغول به کار هستند. این نکته نیز حائز اهمیت است که از نظر قانون فقط افراد شاغل در بخش دولتی کارمند تلقی می‌شوند و به آن‌ها کارمندان دولتی می‌گویند، دیگر افراد شاغل در بخش‌های خصوصی با توجه به قانون کار، کارگر هستند و مزایا و قوانین در رابطه با آن‌ها، طبق قانون کار است.
قرارداد کار شرکت خصوصی با توجه به مدت زمان اشتغال و ساعات کاری مورد نظر در دسته‌های زیر قرار می‌گیرد:
1- قرارداد کار دائم یا غیر موقت
قرارداد کار دائم یا غیر موقت جزء پر طرفدارترین قرارداد‌ها در بین کارجویان است و بهترین نوع قرارداد کار شرکت خصوصی به حساب می‌آید. در قرارداد کار دائم زمان پایان کار ذکر نمی‌شود و یا نوعی قرارداد دائمی و نامحدود محسوب می‌شود. در این نوع قرارداد‌ها کارگر در صورت داشتن شرایط خوب می‌تواند تا دوران بازنشستگی در آن شرکت کار کند.
با توجه به تبصره ۲ ماده ۷ موجود در قانون کار، چنانچه کاری جنبه مستمر داشته و قرارداد کاری کارگر در آن کار دارای مدت نیست، قرارداد کار به صورت دائمی و غیر موقت محسوب می‌شود. مزایای استفاده از قرارداد کار دائم عبارتند از:
- کارگر امنیت شغلی لازم را داشته و شغلی ثابت و مطمئن دارد.
- با بالا رفتن سال خدمت فرد، دیگر مزایا چون پایه سنوات و حق بیمه افزایش می‌یابد.
- در پایان خدمت کارگر با توجه به آخرین حقوق، سنوات لازم را متناسب با تعداد سال‌های کارکرد دریافت می‌کند که مبلغ قابل توجهی برای وی است.
- در زمان بازنشستگی و یا از کار افتادگی و فوت، از محل صندوق تأمین اجتماعی حقوق فرد به خود و یا خانواده وی پرداخت می‌گردد.
فسخ کردن یک طرفه قرارداد کار دائم ممکن نیست و فقط در شرایط زیر قرارداد کار فسخ می‌شود:
- در صورت فوت و یا بازنشسته شدن و از کار افتاده شدن کارگر
- در صورت استعفا دادن کارگر طبق قانون
- در صورت اخراج کارگر با توجه به نظر کمیته انضباط کار.
3- قرارداد کار موقت
یکی دیگر از انواع قرارداد کار قرارداد موقت است. همانگونه که از اسم قرارداد کار موقت مشخص است این قرارداد بین کارگر و کارفرما برای بازه زمانی موقت منعقد می‌گردد و تاریخ شروع و پایان قرارداد در آن ذکر می‌گردد. در این مدت زمان مشخص کارگر باید وظایف خود را طبق آنچه در قرارداد مشخص شده انجام داده و در مقابل انجام آن از کارفرما مزد دریافت کند.
قرارداد کار موقت برای کار‌هایی بکار می‌رود که جنبه غیر مستمر دارد و حداکثر مدت آن با توافق کارگر و کارفرما مشخص می‌شود. با پایان یافتن قرارداد کار موقت و تمدید نشدن به موقع آن، و همینطور ادامه انجام کار، کارگر می‌تواند مدعی شود که قرارداد کار به صورت شفاهی تمدید شده است. تمدید شفاهی در قانون کار به منزله تمدید ضمنی است.
گاهی مواقع این سؤال پیش می‌آید که آیا قرارداد کار موقت بدون بیمه صحیح است یا خیر؟ آیا قرارداد کار موقت بدون بیمه داریم؟ باید این را بگوییم که همه کارگران چه دائمی و چه موقتی باید حتماً به وسیله کارفرمای خود بیمه شده و حق بیمه به صورت ماهانه از حقوق کارگر کسر و به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت گردد.
گاهی اوقات کارگر برای پرداخت نکردن این حق بیمه و کارفرما به دلیل موقتی بودن کارگر تمایلی به انجام بیمه ندارند و باهم در این مورد توافق می‌کنند، ولی این را باید بگوییم که هر گونه توافق بر سر بیمه نکردن کارگر کاری غیر قانونی محسوب می‌شود و کارگر می‌تواند از کارفرما در رابطه به اداره کار شکایت کند.
4- قرارداد کار معین
قرارداد کار معین برای انجام دادن کاری معین بین کارگر و کارفرما منعقد می‌شود. در این قرارداد نوع کاری که کارگر باید انجام دهد ذکر شده و با انجام آن توسط کارگر و اتمام آن، قرارداد نیز خاتمه پیدا می‌کند و کارگر دیگر تعهدی ندارد.
فسخ یک طرفه این قرارداد امکان‌پذیر نیست و با اتمام کار مورد نظر، قرارداد خاتمه می‌یابد مثل کارگرانی که مسئول رنگ کردن خانه‌ها هستند با تمام شدن عملیات رنگ‌آمیزی، قرارداد آن‌ها نیز تمام می‌شود. اگر کارگر برای مدت زمانی بیشتر از یک سال برای کارفرما مشغول به کار است، کارفرما باید به ازای هر سال کارکرد کارگر، مزایای پایان خدمت یعنی حق سنوات معادل یک ماه آخرین حقوق پرداخت نماید.
5- قرارداد کار آزمایشی
در مواقعی که کارگر و کارفرما نیاز به آشنایی بیشتر با هم و محیط کاری و کار مورد نظر دارد قرارداد کار آزمایشی بین آن‌ها منعقد می‌گردد. در قرارداد آزمایشی باید مدت قرارداد حتماً ذکر شود و هر کدام از طرفین می‌توانند در این مدت و بدون پرداخت خسارت، رابطه کاری خود را قطع و قرارداد را فسخ کنند.
در صورت قطع همکاری از طرف کارفرما، کارفرما باید حقوق و مزایای مدت قرارداد را به کارگر پرداخت کند ولی چنانچه کارگر اقدام به قطع همکاری کند می‌تواند حقوق و مزایای مدت زمان کاری را فقط دریافت کند. مدت قرارداد آزمایشی کارگر ساده ۱ ماه و کارگر متخصص ۳ ماه است.
6- قرارداد تمام وقت
قرارداد کار تمام وقت بر اساس میزان ساعت کاری تنظیم می‌شود و می‌تواند به صورت قرارداد دائمی و یا موقت انجام شود. در این قرارداد کارگر بر اساس ساعت کاری تعیین شده طبق قانون کار مشغول به کار می‌شود. مطابق با آنچه در قانون کار تعیین شده، میزان ساعت کاری روزانه برای کارگران تمام وقت، ۸ ساعت و در هفته ۴۴ ساعت است. با امضای قرارداد کار تمام وقت توسط کارگر، وی از تمام مزایای قانونی چون حق بیمه، دریافت حق اضافه کاری، دریافت پاداش، عیدی، سنوات و… می‌تواند بهره‌مند شود.
7- قرارداد کار پاره وقت
ساعت کاری هفته‌ای کارگران ۴۴ ساعت در هفته است، اگر مقدار ساعت کاری کارگران در هفته کمتر از ۴۴ ساعت است قرارداد کار پاره وقت بین کارگر و کارفرما منعقد می‌شود. در این قرارداد کارگران متناسب با ساعت کاری خود می‌توانند از حقوق و مزایای کاری بهره‌مند شوند.
تنظیم قرارداد کاری با دوامضا
همانگونه که در این مقاله ذکر کردیم قراردادهای کاری دارای انواع مختلفی هستند که با توجه به نوع کار، ساعت انجام آن‌ها و خدمتی که ارائه، انتخاب و تنظیم می‌گردد. تیم دو امضا تمام تلاش خود را بر این گذاشته است که انواع قراردادهای کاری را تنظیم کرده و در دسترس شما قرار دهد تا بتوانید در صورت نیاز از آن‌ها بهره‌مند شوید. به عنوان نمونه ما فایل‌های مربوط به نمونه قرارداد کار مدت سه ماهه، نمونه قرارداد استخدام شرکت خصوصی و قرارداد ساعتی و پاره‌وقت را تهیه کرده در این مقاله برای شما ضمیمه نموده‌ایم تا با دیدن آن‌ها اطلاعات لازم در رابطه با این قرارداد‌ها را کسب نمایید. اگر سوال و ابهامی درخصوص انواع قرارداد کار دارید، با ما در ارتباط باشید.
