مرداد
حکم بازگشت به کار برای کارگر و کارمند اخراجی طبق قانون
گاهی اوقات کار به جایی کشیده می‌شود که کارفرما، کارگر خود را اخراج کند. اگر اخراج بر اساس دلایل منطقی باشد، قانونی بوده و کارگر باید پس از دریافت حق و حقوق خود، محل کار را ترک کند. اما در اخراج‌های غیرموجه، قانون این حق را به کارگر می‌دهد تا درخواست بازگشت به کار را داشته باشد. موضوعی که بیشتر کارگران از آن بی‌اطلاع بوده و همین باعث می‌شود تا از حق و حقوق قانونی خود محروم شوند. در این مطلب از مجله دوامضا قرار است تا در خصوص اخراج غیر قانونی کارگر توضیح داده و نحوه درخواست بازگشت به کار را آموزش دهیم. شاید همین توضیحات به ظاهر ساده به شما کمک کند تا حکم بازگشت به کار خود را بگیرید.
فهرست مطالب
اخراج کارگران و کارمندان توسط کارفرما
در بیشتر شرکت‌ها و ادارات، روال کار بدین شکل است که یک قرارداد کار بین کارگر و کارفرما امضا می‌شود. این قرارداد تعیین‌کننده وظایف کارگر و کارفرما به عنوان دو بازوی اصلی در پیشبرد اهداف سازمان هستند. بخش مهمی از این قرارداد مربوط به وظایف کارگر و مزدی است که باید کارفرما در ازای انجام کار به کارگر بپردازد. اما گاهی اوقات این روابط همکاری به مشکل برخورده و کارفرما تصمیم به اخراج کارگر خود می‌گیرد.
چنین اخراجی اگر بدون دلیل موجه باشد، یک سری مشکلات به همراه خواهد داشت. چون اداره کار برای حمایت از کارگران و ایجاد امنیت شغلی، به آن‌ها این اجازه را می‌دهد تا دادخواست بازگشت به کار را داشته باشند. حتی اگر اخراج قانونی و بر اساس یک سری دلایل مشخص باشد، باز هم تأکید بر حفظ احترام کارگر بوده و باید طبق یک سری اصول انجام شود.
نحوه اخراج کارمندان
شنیدن واژه اخراج برای کارمند یا کارگر سخت است. چون اخراج برای کارگر یا کارمند به معنی بیکاری، استرس، عقب افتادن قسط و ده‌ها مشکل دیگر است. به همین خاطر لازم است که حتی در اخراج‌های موجه، کارفرما یک سری اصول را رعایت کند. اولین اصل، اعلام خبر اخراج در یک جلسه خصوصی است. کارفرما باید شخصاً و در قالب یک جلسه اختصاصی، موضوع اخراج را با کارمند خود در میان بگذارد.
این خود نشان از احترامی است که کارفرما برای کارگر خود قائل است و حتماً لازم نیست تا با مطرح کردن اخراج در جمع کارکنان، باعث تحقیر فرد شود. در این جلسه خصوصی باید دلایل اخراج کارگر به صورت واضح توضیح داده و به کارگر اجازه داده شود تا نظر خود را در این باره بیان کند.
توجه به حالت روحی کارمندان در فرآیند اخراج
کارگری که خود را اخراج شده می‌بیند، دچار یک سری تنش‌های روحی و روانی خواهد بود. پس شاید به یکباره رفتاری به دور از انتظار از خود بروز دهد. به همین خاطر کارفرما باید در فضایی آرام موضوع را مطرح کرده و از بحث مستقیم با کارگر خودداری کند. در نهایت از زحمات کارگر خود تشکر کرده و اجازه دهد تا این همکاری در فضایی محترمانه پایان پذیرد.
توجه به مسائل حقوقی و قانونی در روند اخراج
اخراج کارگر باید بر اساس اصولی قانونی انجام شود نه بر اساس مسائل شخصی. پس قبل از برگزاری جلسه با کارگری که قصد اخراجش را دارید، حتماً از قانونی بودن تصمیم خود و عواقب آن اطمینان حاصل کنید. مثلاً مشخص کنید که کارگر به خاطر نقض سیاست‌های داخلی شرکت و یا کوتاهی در انجام امور اخراج می‌شود.
این شفافیت در اخراج باعث از بین رفتن شبهه‌ها شده و نوعی احترام به کارگر است. حتی باید در خصوص تعهداتی که در قبال اخراج یک کارگر بر عهده شما خواهد بود، اطلاعاتی کسب کنید. در غیر این صورت کارگر میتواند در اداره کار از کارفرما شکایت کند.
دلایل موجه اخراج کارگر در اداره کار چیست؟
تشخیص موجه یا غیر موجه بودن اخراج یک کارگر بسیار سخت است. چون شاید دلایل کارفرما برای اخراج منطقی نبوده و صرفاً بر اساس مشکلات شخصی چنین تصمیمی را گرفته باشد. شاید هم ادعای دلایل کارفرما منطقی بوده و کارگر قصد پذیرفتن خطای خود را نداشته باشد. اداره کار برای رفع چنین ابهامی، دلایل موجه برای اخراج کارگر را در در ماده ۲۷ قانون کار آورده است.
ماده 27 قانون کار درخصوص اخراج کارگر
بر اساس ماده ۲۷ قانون کار، کارفرما فقط در دو حالت میتواند کارگر را اخراج کند:
۱ – قصور کارگر در انجام وظایف محوله
قرارداد کار، یک نسخه مکتوب و رسمی از وظایفی است که کارگر و کارفرما نسبت به یکدیگر دارند. در این قرارداد مسئولیت و وظایف طرفین نسبت به یکدیگر مشخص شده است. حال اگر کارگر در انجام وظایف خود کوتاهی کرده و سر باز زند، کارفرما حق اخراج او را خواهد داشت. چنین اخراجی قانونی بوده و کارفرما باید حق و حقوق کارگر را تسویه کند.
۲ – بی‌توجهی به قوانین انضباطی
مهمترین اصل در رسیدن به هدف، رعایت اصل نظم و انضباط است. این نظم از حضور به موقع کارگر در سر کار تا انجام دقیق وظایف را شامل می‌شود. به همین خاطر در بیشتر کارگاه یا ادارات، یک سری قوانین و آئین نامه انضباطی وجود دارد که تمامی افراد موظف به رعایت آن هستند. اما بی‌توجهی کارگر به این قوانین، این اجازه را به کارفرما می‌دهد تا او را اخراج کند. البته قبل از رسیدن به مرحله اخراج، باید این بی‌نظمی را با تذکر‌های کتبی و شفاهی به کارگر اعلام کرد.
اخراج غیرقانونی کارگر و بازگشت به کار
تمامی حالت‌های قبلی برای زمانی بود که اخراج کارگر قانونی باشد. اما اگر کارفرما بدون در نظر گرفتن مراحل قانونی و داشتن دلیل محکم کارگری را از کار بیکار کند، کارگر حق شکایت و بازگشت به کار را خواهد داشت. این حق را قانون کار برای کارگر در نظر گرفته و کارگر میتواند در فرصت مشخص، حکم بازگشت به کار بگیرد. حتی اگر کارگر علاقه‌ای برای بازگشت به کار قبلی خود نداشته باشد، از این طریق میتواند حقوق خود را احیا کرده و کارفرما را محکوم کند. این حق چه از طریق خود فرد و یا وکیل قانونی وی، قابل پیگیری است.
تعلیق کارمند و شرایط خاص مربوطه
بر اساس قوانین ذکر شده در ماده ۲۷ قانون کار، در واحد‌های فاقد شورای اسلامی، نظر مثبت انجمن صنفی لازم است. اما اگر مشکل از طریق توافق حل نشود، باید آن را به هیأت تشخیص ارجاع داد. پس در صورت عدم حل اختلاف، نوبت به رسیدگی و اقدام توسط هیئت حل اختلاف می‌رسد. این بازه زمانی خاص تلقی شده و در طول مدت دعاوی بازگشت به کار، قرارداد کارگر به حالت تعلیق درمی آید.
شکایت کارمند یا کارگر اخراجی جهت بازگشت به کار
کارگر یا کارمند به ناحق اخراج شده، تا سی روز فرصت دارد تا از کارفرما خود شکایت کند. قبلاً ثبت درخواست اخراج غیرقانونی کارگر به صورت حضوری و با مراجعه به اداره کار و هیات تشخیص روابط بین کارگر و کارفرما ممکن بود. اما امروزه شکایت یا درخواست بازگشت به کار را می‌توان به صورت اینترنتی هم ثبت کرد.
در مرحله بعدی، مراجع قانونی کارفرما را احضار می‌کنند تا توضیحات لازم و دلیل اخراج کارمند را شرح دهد. اگر این دلایل منطقی و بر اساس ادله مستند باشد، کارفرما صرفاً ملزم به پرداخت حقوق تعیین شده در ماده ۲۷ قانون کار خواهد شد. یعنی علاوه بر مطالبات و حقوق معوقه، باید به نسبت هر سال سابقه کار، معادل یک ماه حقوق کارگر را به عنوان «حق سنوات» پرداخت کند. این حقوق کارگر را ماده ۲۴ قانون کار تعیین کرده است.
صدور حکم برای بازگشت به کار
اما اگر اخراج کارگر به صورت غیرقانونی و با تکیه بر دلایل غیر منطقی باشد، هیئت تشخیص حکم بازگشت به کار کارمند اخراجی را صادر خواهد کرد. در این شرایط بر اساس ماده ۱۶۵ قانون کار، کارگر به ناحق اخراج شده به محل کار خود بازگشته و کارفرما باید حق السعی او از تاریخ اخراج را بپردازد.
دعوای بازگشت به کار
حال شاید کارفرما حتی پس از محکومیت، همچنان اصرار به اخراج کارگر داشته باشد. یا کارگر پس از گرفتن حکم بازگشت به کار، تمایلی برای همکاری با کارفرما نداشته باشد. در چنین شرایطی کارفرما موظف است تا به ازای هر سال سابقه کار کارگر، دستمزد ۴۵ روز را به عنوان حقوق سنوات کار به وی پرداخت کند. این حق در قیاس با شرایط عادی تصریح شده در ماده ۲۷ قانون کار، ۱۵ روز بیشتر است. حتی اگر حق سنوات توافقی در قرارداد فی مابین کارگر و کارفرما بیشتر از دستمزد ۴۵ روزه باشد، ملاک عمل و پرداخت خواهد بود.
کارگر برای بهره‌مندی از این حقوق خود، باید ظرف یک هفته پس از گرفتن حکم بازگشت به کار، شکوائیه خود را تسلیم هیأت تشخیص کند. بدین ترتیب هیأت تشخیص نیز بدون نوبت درخواست وی را بررسی خواهد کرد. اگر نیاز به مشاوره تخصصی وکیل اداره کار دارید، می‌توانید هم اکنون یک وقت مشاوره با خانم عبدالوند رزرو کنید.
امتناع کارفرما برای بازگشت کارمند اخراجی به کار
اینکه کارگر به دنبال احیای حق و حقوق خود باشد و حکم بازگشت به کار بگیرد، اصلاً برای کارفرما خوشایند نیست. چون اگر قرار به مصالحه و بازگشت به کار بود، از همان ابتدا او را اخراج نمی‌کرد. به همین خاطر در اکثر موارد دیده شده که کارفرما از پذیرش حکم بازگشت به کار امتناع می‌کند. البته عدم اجرای حکم بازگشت به کار به همین آسانی نبوده و یک سری عواقب به دنبال خواهد داشت.
عواقب عدم اجرای حکم بازگشت به کار
اجرائیه حکم بازگشت به کار توسط اجرای احکام دادگستری اجرا شده و کارفرما موظف به اجرای حکم است. اما اگر کارفرما به هر دلیلی از اجرا و پذیرش چنین حکمی امتناع کند، کارگر حق شکایت را خواهد داشت. در چنین شرایطی کارگر باید برای مطالبه حقوق و مزایای تضییع شده خود، به دادگاه مراجعه کند. احیای تمامی این حق و حقوق برای زمانی است که یک قرارداد رسمی بین کارگر و کارفرما وجود داشته باشد.
چون این قرارداد خود سندی برای اثبات اخراج غیرقانونی کارگر از سوی کارفرما خواهد بود. به همین خاطر همواره به کارمندان و کارگران توصیه می‌شود تا حتماً یک نسخه کتبی از قرارداد کار خود با کارفرما را داشته باشند.
با دوامضا از حقوق قانونی خود مطلع شوید
تمامی مفاهیم ذکر شده در این مطلب، بر اساس مواد ۲۷ و ۱۶۵ قانون کار است. این مواد در حمایت از قشر کارگر یا کارمند تصویب شده و از امنیت شغلی آن‌ها دفاع می‌کند. چون قرار نیست که کارفرما صرفاً بر اساس میل یا کدورت‌های شخصی، کارگری را از کار بیکار کند.
در چنین حالتی کارگر میتواند حکم بازگشت به کار را گرفته و دوباره سرکار خود برود. حتی اگر کارفرما چنین حکمی را نپذیرد، مجبور به پرداخت مبلغی بیشتر از حق سنوات در شرایط عادی خواهد بود. پس استفاده از این حق به نفع کارگر بوده و باعث دلگرمی او خواهد بود.
سوالات متداول
بله. اگر اخراج غیرموجه بوده و کارگر بتواند حکم بازگشت به کار خود را از اداره کار بگیرد، چنین امکانی وجود دارد. البته نظر کارفرما هم در این بین مهم است؛ چون یا باید حکم را پذیرفته و کارگر دوباره بر سر کار برگردد. یا اینکه از پذیرش آن خودداری کرده و حق سنوات بیشتری بپردازد.
بله. کارمند در هر شرایطی میتواند تقاضای تجدید نظر را از کارفرما داشته باشد. اما آنچه که در این بین اهمیت دارد، میزان انعطاف کارفرما و تصمیم او برای پذیرش چنین درخواستی است.
ابتدا باید کارگر درخواست بازگشت به کار کند تا نوبت به احضار کارفرما توسط هیأت تشخیص برسد. این هیئت پس از شنیدن توضیحات کارفرما، در خصوص موجه یا غیر موجه بودن اخراج تصمیم می‌گیرد. اگر غیرقانونی بودن اخراج کارگر ثابت شود، حکم بازگشت به کار صادر خواهد شد.
اگر ثابت شود که اخراج به ناحق بوده، کارفرما باید تمامی حق السعی دوران تعلیق را بپردازد. یا حتی در صورت موجه بودن اخراج، کارفرما باید تمامی حقوق معوقه را به همراه حق سنوات به کارگر بپردازد.
گرفتن حکم بازگشت به کار صرفاً برای نقض اخراج کارگر و جلوگیری از بیکار شدن او است. کارفرما موظف است یا شغل قبلی یا یک شغل هم تراز را به کارگر پیشنهاد دهد.
