فصل اول قانون کار: تعاریف و اصول کلی

ماده ۱ قانون کار

کلیه کارفرمایان، کارگران، کارگاه‌ها، مؤسسات تولیدی، صنعتی، خدماتی وکشاورزی مکلف به تبعیت از این قانون می‌باشند.

نکات:

• همه ی افرادی که مشغول کار هستند مشمول قانون کار می باشند و می بایست از این قانون تبعیت کنند.

ماده ۲ قانون کار

کارگر از لحاظ این قانون کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق‌السعی اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست‌کارفرما کار می‌کند.

نکات :

• طبق قانون کارگر به دستورکافرما در مقابل دریافت حقوق یا دستمزد کار می کند.
• شخص حقوقی هرگز نمی تواند کارگر تلقی شود و مشمول قانون کار نمی شود.
• فعالیت ها و اقدامات تبرعی مشمول قانون کار نمی باشند.
• عناوینی مثل مهندس ، دکتر و یا مدیر پروژه سبب نمی شود تا شخص کارگر تلقی نشود و تحت شمول قانون کار قرار نگیرد.

ماده 3 قانون کار

کارفرما شخصی است حقیقی یا حقوقی که کارگر به درخواست و به حساب او درمقابل دریافت حق‌السعی کار می‌کند. مدیران و مسئولان‌و به طور عموم کلیه کسانی که عهده‌دار اداره کارگاه هستند نماینده کارفرما محسوب می‌شوند و کارفرما مسئول کلیه تعهداتی است که نمایندگان مذکور‌در قبال کارگر به عهده می‌گیرند. در صورتی که نماینده کارفرما خارج از اختیارات خود تعهدی بنماید و کارفرما آن را نپذیرد درمقابل کارفرما ضامن است.

نکات :

• کارفرما برخلاف کارگر هم می تواند حقیقی هم حقوقی باشد.
• کارفرما شخصی ست که دستور انجام کار می دهد و حقوق پرداخت می کند.
• کسانی که عهده دار کارگاه ها هستند نماینده کارفرما محسوب می شوند و کارفرما مسئول کلیه تعهدات آنها نسبت به کارگر است.

ماده 4 قانون کار

کارگاه محلی است که کارگر به درخواست کارفرما یا نماینده او در آن جا کار می‌کند، از قبیل مؤسسات صنعتی، کشاورزی، معدنی،‌ساختمانی، ترابری مسافربری،خدماتی، تجاری، تولیدی، امکان عمومی و امثال آنها.

نکات :

• کارگاه محلی ست که کارگر در آنجا کار می کند نمازخانه ها ، ناهار خوری و .. نیز جز کارگاه محسوب می شوند.
• محل کار توسط کارفرما تعیین می شود و کارگر مکلف به انجام کار در کارگاه می باشد.

ماده 5 قانون کار

کلیه کارگران، کارفرمایان، نمایندگان آنان و کارآموزان و نیز کارگاه‌ها مشمول مقررات این قانون می‌باشند.

نکات :

• افرادی که مشمول قانون استخدام کشوری و یا سایر قوانین و مقررات خاص استخدامی و نیز کارگران کارگاه های خانوادگی مشمول مقررات این قانون نخواهند بود.
• کارآموزان که برای یادگیری برای مدت معین مشغول به کار می شوند نیز مشمول این قانون می باشند و کلیه حقوق قانونی را از کارفرما می بایست دریافت کنند و حق بیمه ی آنها در سازمان تامین اجتماعی ثبت شود.

ماده 6 قانون کار

بر اساس بند چهار اصل چهل و سوم و بند شش اصل دوم و اصول نوزدهم، بیستم و بیست و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران،‌اجبار افراد به کار معین وبهره‌کشی از دیگری ممنوع و مردم ایران از هر قوم و قبیله که باشند از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند‌اینها سبب امتیاز نخواهد بود و همه افراداعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و هر کس حق دارد شغلی را که به آن مایل است و مخالف ‌اسلام و مصالح عمومی و حقوق دیگران نیست برگزیند.

نکات :

• هرکس حق دارد شغلی را که بدان مایل است و مخالف اسلام و مصالح عموم و حقوق دیگران نیست برگزیند.آنچه در این ماده تاکید شده است رعایت آزادی  و عدم اجباردر انتخاب شغل است .
• طبق بند ۴ اصل چهل و سوم ق.ا.ج.ا.ا رعایت آزادی انتصاب شغل و عدم اجبار افراد به کاری معین و جلوگیری از بهره کشی از کار دیگری
• ضمناْ مردم ایران از هر قوم و قبیله ای که باشند از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ و نژاد و زبان و مانند اینها سبب امتیاز نخواهد بود.