قطعاً همه کارمندان و کارگران در شرایطی قرار می‌گیرند که نیاز به مرخصی داشته باشند. قانون گذار، قوانین به خصوصی را برای مرخصی در نظر گرفته است. این طور نیست که کارمند و کارگر هر زمان که دلشان بخواهد برای گرفتن مرخصی اقدام کنند. بلکه باید پایبند به شرایط و قوانینی باشند. در مقابل بسیاری از کارفرمایان نیز می‌خواهند بدانند که مرخصی کارمندانشان چه مقدار و به چه صورت باید باشد. در ادامه مقاله قصد داریم اطلاعات لازم و ضروری مربوط به مرخصی را برایتان بیان کنیم.
مرخصی چیست؟
اگر کارگر یا کارمندی بخواهد روزهایی غیر از روزهای تعطیل در محل کار خود حضور نداشته باشد می‌تواند مرخصی بگیرد. مرخصی به علت‌های گوناگون گرفته میشود. همان‌طور که می‌دانید مرخصی لازمه هر شغلی است. گاهی برای استراحت و بازیابی انرزی، گاهی برای گذراندن اوقات فراغت و گاهی برای مشکلات غیر قابل پیش بینی و از این دست مسائل استفاده از مرخصی لازم میشود.
انواع مرخصی
همان‌طور که می‌دانید مرخصی‌ها برای اهداف گوناگون به شکل‌های متعدد گرفته می‌شوند. بدین ترتیب باید مرخصی‌های متنوعی وجود داشته باشد. مرخصی برای کارمندان دولت نیز حاوی جزئیات مهمی است که شاید ان را ندانید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه شما را ارجاع می‌دهیم به مقاله انواع مرخصی‌های کارمندان دولت. در ادامه انواع مرخصی‌ها را برایتان معرفی می‌کنیم:
مرخصی استحقاقی چیست
مرخصی که حق کارگر است و نیازی نیست کارگر برای گرفتن آن به شرکت یا اداره، مدارکی را تحویل بدهد یا دلیل موجهی بیاورد مرخصی استحقاقی نامیده میشود. در مرخصی‌های استحقاقی، حقوق و مزایای به کارگر یا کارمند تعلق می‌گیرد. نکات مهمی برای گرفتن این مرخصی وجود دارد. به طور مثال برای گرفتن مرخصی استحقاقی حتماً باید با کارفرمای خود هماهنگ کنید.
نکته بعدی که در این زمینه باید به آن توجه کنید این است که کارگر نمی‌تواند مرخصی‌های خود را جمع کرده و برای آخر سال که معمولاً کارها سنگین و مهم هستند برای مدت طولانی مرخصی بگیرد. در این شرایط اکثر کارفرمایان با مرخصی کارگران خود موافقت نمی‌کنند. اگر می‌خواهید بدانید که مرخصی استتحقاقی چند روز است؟ در پاسخ شما باید بگوییم که به طور دقیق مرخصی ساعتی در قانون ۱۶ ساعت در ماه است. همچنین این مقدار در سال، ۳۰ روز با احتساب چهار جمعه است. یک نکته مهم در این جا وجود دارد؛ عبارت “چهار جمعه” برای این شرایط است که کارگر بخواهد از چهارشنبه یک هفته تا یکشنبه هفته بعدی را مرخصی بگیرد. در این شرایط جمعه نیز جزو مرخصی به حساب می‌آید!
برخی نمی‌دانند که ذخیره مرخصی استحقاقی کارگران چیست؟ در پاسخ باید بگوییم که طبق ماده ۶۶ قانون کار اگر کارگری در یک سال مرخصی ذخیره داشته باشد ۹ روز از این ذخیره مرخصی به سال بعدی انتقال پیدا می‌کند. در بالا برایتان توضیح دادیم که مرخصی ساعتی در ماه چقدر است. اگر مجدداً یک نگاه کوتاه به آن بیندازید خواهید فهمید که ۹ روز با احتساب ۱۶ ساعت در ماه برای چه مدت میشود.
نکات مهم مرخصی استحقاقی
- کارگران همگی علاوه بر تعطیلات رسمی در روز کارگر نیز تعطیل هستند.
- طبق ماده ۶۴ قانون کار، روزهای تعطیل رسمی جزو ایام مرخصی به حساب نمی‌آیند.
- طبق ماده ۶۴ در کارهای کمتر از یک سال مرخصی به نسبت مدت کار محاسبه میشود
- طبق ماده ۶۹ در صورت عدم توافق کارمند و کارفرما در خصوص مرخصی کارگر باید به نظر اداره کار محل عمل نمایند.
- در صورتی که کارگر استعفا بدهد یا ترک کار کند مطالبات بابت مرخصی‌های باقیمانده در تسویه حساب او تعلق نمی‌گیرد.
- طبق ماده ۷۲ قانون کار نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران مدت آن و شرایط برگشت آنها به کار بعد از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر و کارفرما انجام می‌پذیرد.
- مرخصی‌های روز پنج شنبه چهار ساعت در نظر گرفته میشود
- در مشاغل سخت و زیان آور مرخصی استحقاقی پنج هفته در سال است. طبق ماده ۶۵ قانون کار حتی الامکان به این افراد در دو نوبت در طول سال باید این مرخصی‌ها داده شود
- سقف مجاز برای مرخصی ساعتی از ۱ تا ۸ ساعت است. مرخصی بیشتر از ۸ ساعت مرخصی روزانه حساب میشود. البته در این میان باید به نوع شرکت و قوانین آن دقت کنید. برخی از شرکت ها از ۱ الی ۵ ساعت را مرخصی ساعتی حساب می‌کنند. بیشتر آنها را به کارگر می‌گویند که باید مرخصی روزانه بگیرد
- یکی از سؤال‌های رایج در زمینه مرخصی این است که ایا ورثه کارگر می‌توانند مبلغ مرخصی را بگیرند ؟ در پاسخ می‌توانیم بگوییم که بله ورثه به اندازه سهم الارثشان می‌توانند مبلغ مرخصی را در تسویه دریافت کنند
مرخصی استعلاجی
اگر مرخصی بر اثر بیماری‌های جسمی و روحی با تائید اداره تأمین اجتماعی صورت بگیرد مرخصی استعلاجی نامیده میشود. اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب کنید پیشنهاد می‌کنیم به مقاله مرخصی استعلاجی مراجعه کنید.
نحوه محاسبه مرخصی در قانون کار نیز با روش، های خاصی انجام می، پذیرد. اگر می‌خواهید نحوه مرخصی کارمندان خود را بدانید می‌توانید با متخصصین ما در ارتباط باشید.
مرخصی ازدواج و فوت
یکی از مواردی که احتمالا برای هر کدام از شما پیش آمده یا خواهد افتاد، ازدواج است. قطعاً هیچ کس دلش نمی‌خواهد بعد از ازدواج فورا به سرکار برگردد. قانون برای این شرایط از کارگر حمایت کرده و ۳ روز مرخصی با حقوق و دستمزد را برای او در نظر گرفته است.
همچنین قانون برای افرادی که اقوام درجه یک آنها یعنی پدر، مادر، همسر و فرزندان فوت کند نیز ۳ روز مرخصی با حقوق و دستمزد در نظر می‌گیرد. این مدل از مرخصی با مرخصی استحقاقی حساب نمی‌شود و کاملاً از آنها مجزا است.
مرخصی بین التعطیلی
اگر بین دو روز که تعطیل رسمی حساب میشود روز میانه را مرخصی بگیرید آن روز مرخصی استحقاقی به حساب می‌آید و مانند سایر مرخصی‌های استحقاقی محاسبه خواهد شد.
مرخصی زایمان چیست و چند روز را برای آن در نظر می‌گیرند
مرخصی زایمان مدت زمانی است که قانون تعیین کرده تا مادر بتواند با خیال راحت از فرزند خود مراقبت کرده و دغدغه‌ای بابت نگهداری از او نداشته باشد. در کشورهای متفاوت به تعداد روزهای گوناگون مرخصی زایمان به مادر می‌دهند در کشور ما نیز ابتدا ۶ ماه و در حال حاظر ۹ ماه را برای آن در نظر می‌گیرند برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه یا در زمینه مرخصی پاس شیر پیشنهاد می‌کنیم مقاله مرخصی زایمان تأمین اجتماعی را مطالعه کنید.
مرخصی حج
از جمله مرخصی‌هایی که در قانون آن را واجب دانسته‌اند می‌توانیم به مرخصی حج اشاره کنیم. فردی که به حج واجب می‌رود یا آن را از مرخصی‌های استحقاقی‌اش حساب می‌کنند یا مرخصی بدون حقوق تأمین اجتماعی را برای او در نظر می‌گیرند. همه کارگران حق استفاده از این مرخصی را دارند. استفاده از مرخصی حج یک بار برای هر فرد قابل استفاده خواهد بود. مرخصی حج مربوط به ماده ۶۷ قانون کار است.
قوانین مرخصی بدون حقوق
یکی دیگر از انواع مرخصی‌ها مرخصی بدون حقوق است. طبق ماده ۷۲ قانون کار اعلام شده است که شرایط مربوط به مرخصی بدون حقوق مانند زمان و نحوه آن یا شرایط برگشت به کار باید حتماً با توافق کتبی طرفین یعنی همان کارگر و کارفرما انجام پذیرد.
در ارتباط با زمان این مرخصی مطالبی نیز در قانون آمده است. به طور مثال مرخصی که کارگر برای تحصیل می‌گیرد یک مدت دو ساله دارد و برای دو سال دیگر نیز تمدید خواهد شد. یا اگر فردی مجبور باشد در مأموریت کنار همسرش قرار بگیرد می‌تواند ۶ سال مرخصی بدون حقوق و دستمزد داشته باشد.
مرخصی بدون حقوق در صورتی است که مرخصی‌های استحقاقی، تمام شده باش. د یعنی فرد قبل از اتمام سال یک ماه مرخصی استحقاقی خود را گرفته باشد.
برای گرفتن این مرخصی حتماً باید رضایت کارفرما را داشته باشید بدون هیچ کسب اجازه یا رضایت از کارفرما نمی‌توانید محیط کار را ترک کنید. در آن صورت کارفرما ممکن است برایتان ترک کار بزند.
افرادی که در یک شرکت استخدام رسمی هستند می‌توانند از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند افراد آزمایشی حق استفاده از مرخصی بدون حقوق را ندارند.
سخن آخر
در این مقاله همه چیز در ارتباط با مرخصی را برایتان شرح دادیم حال دیگر با انواع متفاوت مرخصی آشنایی پیدا کردید و می‌دانید که باید چند روز در ماه را برای مرخصی کارمندان خود در نظر بگیرید. اگر برای تسویه حساب نحوه محاسبه مانده مرخصی‌ها را نمی‌دانید می‌توانید این کار را به کارشناسان ما در مجموعه بسپارید.